سوالات پایش-کتاب البیع-مکاسب-جلد۳-صفحه۷
باسمه تعالی
۱-به عبارت مصنف” الظاهر اختصاص العوض بالعین … ” توجه کنید و به دو سوال زیر پاسخ دهید.
الف- اصطلاح ” ظهور” به چه معنا است ؟ آیا ظهور در مقام الفاظ با غیر آن به لحاظ ماهیت متفاوت است ؟
ب- آیا می توانید کاربرد اصطلاح ” الظاهر” را در بحث اختصاص معوّض به عین توجیه نموده و توضیح دهید؟
۲-اخبار بیع اراضی خراجیه چگونه در استعمال بیع در نقل غیر اعیان ظهور دارد؟
۳-آیا از تعبیر ” معوّض” و اطلاق آن به یکی از طرفین معامله بیع می توانید پیامی را استخراج نمایید؟
به عبارت دیگر ، آیا به دلیل نسبی بودن معنای معوّض و عوض ، می توان معوّض را به هر یک از طرفین معامله بیع اطلاق نمود ؟ جواب خود را با استدلال توجیه کنید.
۴-ضمن تعریف مال ، قید ” مال ” در تعریف بیع را به لحاظ عقلایی توجیه نمایید .
۵-با توجه به تعریف فوق ، بنویسید در معامله برنج با گندم ، مثمن و ثمن (معوّض و عوض) چگونه تعیین می شود؟
۶-با دقت در کلام شیخ در بحث حقوق به سوالات زیر پاسخ دهید:
الف : مال چیست ؟ عناصر دخیل در حقیقت مال را تعیین نمایید.
ب: حق چیست؟ عناصر دخیل در حقیقت حق را تعیین نمایید.
ج: فرق بین “حق” و “ملک” چیست؟
توجه : حتی الامکان جواب های خود را مستند به کلام شیخ نمایید و توسط تحلیل معانی عرفیه مال ، حق و ملک ، جوابها را کامل کنید .
۷-فرق بین ” حق تحجیر” و ” حق الشفعه” چیست که یکی قابلیت نقل داشته و دیگری ندارد؟ آیا می توانید بگویید که حق شفعه و مانند آن ، که قابلیت نقل ندارند آیا قابلیت اسقاط در مقابل عوض را دارند؟ آیا ملازمه ای بین قابلیت نقل و قابلیت اسقاط وجود دارد ؟ از کلام شیخ بهره بگیرید.
۸-چرا حق حضانت و ولایت قابل معاوضه با مال نیستند ؟
۹-آیا می توانید بگوئید که چرا «عمل حر» باتوجه به آنکه متعلق اجاره واقع می شود در مال بودن آن تردید شدهاست؟
۱۰-به بحث های شیخ در تعریف بیع ( ص۱۰و۱۱) دقت کنید و مبادی تصدیقیه این بحث را استخراج کنید { مقصود مقدماتی است که بر اساس آن شیخ به تعریف صحیح می رسد و به نقد تعاریف دیگر میپردازد .
۱۱-نقطه اصلی چالش بر انگیز در بیع دین در چیست که بعنوان یک مشکل در مباحث ” تملیک حق شفعه” و” نفس تملیک” در کلام مصنف مطرح شده است { و به تعبیر دیگر ، مانع اساسی بر سر راه تصور ملکیت در دین در کدام نقطه است ؟
۱۲-به عبارت شیخ ” ستعرف من تعقل تملک ما علی نفسه و رجوعه الی سقوطه عنه ” دقت کنید و بگوئید آیا التزام به رجوع” تملیک ” به معنای “سقوط” ملازم با لغو بودن حقیقت تملک نیست ؟
۱۳-به عبارت شیخ «فاذا لم یعقل ملکیه ما فی ذمه نفسه لم یعقل شی ممّا یساویها» دقت کنید و به سوالات زیر پاسخ دهید.
الف: با تحلیل عبارت فوق آیا می توان گقت که محور نقل و انتقالات اقتصادی ” ملک ” است ؟
ب: آیا عبارت فوق با عبارت دیگر شیخ در ص ۹ ” اما الحقوق القابله للانتقال … ” منافات ندارد ؟
ج :با دقت در مباحث طرح شده بیان کنید رابطه منطقی بین “ملک”، “مال” و “حق ” چیست ؟ ( تباین ، عام و خاص و … )
۱۴-به عبارت شیخ : ” لذا لایتعدی بنفسه الی المال” (ص ۱۳ ) دقت کنید و بگوئیداستدلال به مباحث الفاظ برای اثبات مدعا چه جایگاهی دارد ؟ { به این نکته توجه داشته باشید که تعدّی بنفسه و بحرف جر ازامور سماعی هستند و لذا جا دارد که برای هر بیع و صلح دو استعمال واقع شده باشد مانند ” اتاک” و” اتی الیک ” .
۱۵-مقصود از ” هو متضمن للتملیک ” ( ص ۱۳ ) دلالت تضمنی است یا التزامی یا اصولاً از حیطه دلالت الفاظ خارج است ؟
۱۶-عبارت شیخ ” لا ان حقیقه المعاوضه و المقابله مقصوده …. ” با توجه به آنکه حقیقت “معاوضه” در این معامله شرط شده است چگونه تحلیل می شود ؟
۱۷-مراد از اصل درعبارت ” ان البیع هو الاصل فی تملیک الاعیان بالعوض” ( ص۱۵) چیست ؟ آن را نقد کنید .
۱۸-چه فرقی بین ” تملیک علی وجه ضمان المثل او القیمه ” در قرض و مفهوم بیع وجود دارد ؟
۱۹-به عبارت ذیل از مرحوم ایروانی درتوجیه فتامل ( ص۱۶) دقت کنید و به نقد آن بپردازید.
” ان قیام الدلیل علی عدم جریان احکام المعاوضه فی قسم خاص من معاوضه لایخرجها عن حقیقه المعاوضه فتکون تلک الاحکام مختصه بقسم خاص من المعاوضه” { ر ک ص ۳۰ج۲ حاشیه کتاب المکاسب }
۲۰-به نقد شیخ نسبت به تعریف بیع “تملیک بشرط تعقب تملک مشتری” دقت کنید به سوالات ذیل پاسخ دهید.
الف:آیا می توان گفت که این نقد ، بر اساس قول “وضع معاملات برای اعم نه صحیح ” وارد است و لذا این نقد یک نقد مبنائی است ؟ چرا ؟
ب: چه فرقی اصولی بین انصراف و تبادر وجود دارد ؟ ( بااینکه هردو انسباق ذهن عرف به یک معنای خاص است )، آیا کلام شیخ ناظر به انصراف اصولی است ؟ چرا ؟
ج: آیا مرحوم شیخ ” تبادر ” را رد نموده اند یا آن را ناشی از نوع خاص نگاه تعریف کننده می بیند ؟ توضیح دهید .
د: به نظر شما از چه زوایایی می توان به تعریف بیع پرداخت ؟ و کدام زاویه مناسب است ؟
هـ : با ریشه یابی و تحلیل عبارت “بعت داری” بگویید چرا معنای متبادر تحقق قبول است ؟ { لازم به تذکر است که در اینجا ادعای انصراف صحیح نیست آیا می دانید چرا ؟ }
۲۱-“فتامل ” در (ص ۱۸ ) بلحاظ تحلیل متن ،آیا می تواند اشکال به اصل مطلب ” فالبیع من قبیل الایجاب والوجوب …. ” باشد ؟ چرا ؟
۲۲-به عبارت شیخ ” منه یظهر …” ( ص۱۸ ) دقت کنید و به سوالات زیر پاسخ دهید :
الف: ضمیر در” منه” اشاره به چیست ؟
ب: مطلب مورد نظرشیخ در ” یظهر ضعف اخذ القید المذکور قفی معنی البیع المصطلح …” اشاره به سخن چه کسانی است ؟
ج : آیا ” اخذ القید المذکور فی معنی البیع المصطلح” همان تملیک بشرط تعقب تملک المشتری ( قبول ) نیست؟ و اصولا چه فائده ای در ذکر این عبارت وجود دارد ؟
۲۳-درعبارت شیخ ” هو تکلّف حسن” وجه حُسن را بیان نمایید .
۲۴-درعبارت شیخ ” لا النقل الحاصل من فعل الموجب ” توضیح دهید که آیا “نقل” که در حیطه اعتبارات قانونگذار است می تواند ناشی از فعل موجب باشد ؟
۲۵-به بررسی شیخ نسبت به معنای عقد برای بیع دقت کنید و میزان تمایل و مخالفت شیخ نسبت به این تعریف را با پاسخ به سوالات زیر روشن کنید .
الف: با توجه به آنکه مجاز استعمال در غیرماوضع له است ،موضوع له” بیع “را در تعریف مجازی مذکور ( البیع هو العقد) بیان کنید .
ب: آیا “موضوع له” در نظر شیخ و در نظر شهید تفاوت ماهوی دارد ؟
ج: هدف شیخ وارد کردن بحث ” الی هذا نظر جمیع… ” چیست ؟
د : آیا جوابهای شما در موارد فوق : با کلام شیخ ” و الحاصل انّ البیع…” سازگار است ؟ توضیح دهید.
۲۶-هدف شیخ از ذکر نظر شهیدین در باب وضع معاملات برای صحیح چیست ؟
۲۷-به عبارت شیخ ” یشکل … ” (انتهای ص ۱۹) دقت کنید، این اشکال را بلحاظ ماهیت آن بررسی کنید . {عملکرد فقهاء درتمسک به اطلاق چه ضربه ای به کلام شهیدین می زند )
۲۸-آیا می توانید کلام شهید (ره) ” و من ثمّ حمل … ” ( ص ۱۹ ) را نقد کنید .
۲۹-به عبارت ” نعم یمکن ان یقال … ” دقت کنید و به سوالات پاسخ دهید .
الف: آیا معنای این عبارت، تصرّف در موضوع له بیع ( بیع صحیح ) است ؟
ب: نقش آراء وانظار ( نظر عرف ، نظر شرع ، نظر متکلم، مخاطب و …. ) در مفاهیمی چون صحّت را بررسی کنید .
ج: در عبارت ” بعت داری” تعیین این نکته که ” مقصود از بیع صحیح ، صحیح در نزد کیست ؟ ” بعهده کدام دالّ است؟ چرا ؟
د: نقش عرف و شرع در معانی چون صحت و فساد را بررسی کنید .
هـ : چگونه می توان کلام شیخ مبنی براینکه خطابات بر طبق عرف واردشده را اثبات نموده ؟ ( در حالیکه شارع ؛ قانونگذار حقیقی است ) .
و: عبارت ” او علی المصدر الذی یراد من لفظ بعت ” را تحلیل کنید .
معاطات ( ص۲۳) :
- با توجه به آنکه در بیع ،عوض و معوّض ماهیات متفاوتی دارند آیا تعریف مذکور در عبارت ” ان یعطی کلّ … ” دچار نقص نیست ؟