کاربرد های نوین فقه با تمرکز بر شروط متعاقدین(استاد سعید شریعتی)

 چرا مکاسب می خوانیم؟ هدف ما از مکاسب چیست؟

۱٫ یادگیری روش های برخورد با استدلالات(رد و قبول مستدل) ۲٫ یک دوره فقه استدلالی ۳٫ تمرین اجتهاد

 آیا با خواندن مکاسب به این اهداف می رسیم؟ این اهداف تا چه اندازه حاصل می شود؟ موفقیت در این زمینه به نوع آموزش بستگی دارد. اگر آموزش با تفکر و أنس با کتاب همراه باشد می توان به اهداف یاد شده نزدیک شد. راه دیگر این است که راه های دیگر را نیز تجربه کرد تا بتوان نظر صحیحی در این مورد ارائه داد. البته با این نظر مخالفت شده است چراکه با انس با مکاسب می توان متوجه شد که آیا ما را دیر یا زود به هدف می رساند. برای خواندن مکاسب نیاز به یک نقشه است بدون استفاده از یک نقشه ذهنی از کتاب نمی توان به دنبال استاد به راه افتاد و به هدف رسید؛ چرا که شیخ انصاری در هر بحث امواج مختلفی را به وجود می آورد. برای دستیابی به این نقشه راه، پیشنهاد می شود دانش پژوه در ابتدای هر بحث یک مطالعه کلی داشته باشد و موضوع، اقوال مختلف و فروض مطرح شده در مسئله و استدلال ها و اشکالات را یادداشت کند. در مرحله بعد فهرست کلی از این بحث تنظیم کند و بداند به ترتیب چه اتفاقاتی در بحث می افتد. مثال: نقشه بحث معاملات صغیر: ۱٫ بررسی قول مشهور(بطلان) ۲٫ استدلال شیخ به آیه • اشکال به آیه • جواب اشکال • اشکال شهید ثانی به اشکال ۳٫ استدلال به روایت • … • … ۱٫ قول تفصیلی و نظر مختار اما در این مرحله نیاز نیست بداند اشکال و استدلال چیست. بلکه تنها باید بداند شیخ انصاری هم اکنون مشغول اشکال است و به چه چیزی اشکال می کند یا هم اکنون مشغول استدلال است و به چه چیز استدلال می کند. دانش پژوه در هر جلسه طلبه باید بداند در کدام مرحله نقشه و در کجای مکاسب قرار دارد. اجرای روش استدلالات قدیم در مکاسب بر موضوعات جدید مسئله مهم دیگر این است که طلاب نمی دانند مکاسب به چه دردی می خورد؟ دومین کار برای استفاده بهتر از مکاسب آشنایی با موضوعات جدید است. برای انجام این کار باید روش استدلالی که بر روی یک موضوع قدیمی مطرح شده است را بر موضوعات جدید اجرا کنیم تا نتیجه و فایده را مشاهده کنیم. موضوعات قدیمی که الآن کاربرد ندارد را به موضوعات جدید تبدیل کنیم. اینکار یعنی وارد شدن به مکاسب با سوال قبلی. به این معنا که موضوعات جدید باید در ذهن ما سوال ایجاد کند تا در مکاسب برای آن جواب پیدا کنیم. برای این منظور می توان از کتب استفتائات استفاده نمود و به اینصورت به مشکلات به روز و فروعی می رسیم که در رساله ها وجود ندارند. برای نمونه می توان به این کتب مراجعه نمود: جامع الشّتات و کتاب سؤال و جواب و کتاب مجمع المسائل آیت الله گلپایگانی صراط النجات آقای خویی. که در سی دی جامع فقه ۲ وجود دارد. کتابهایی که آراء قضات در دادگاه ها را بیان کرده است نیز برای نیل به این مقصود مفید است. به عنوان نمونه بحث فروش آپارتمان یکی از مسائل جدیدی است که باید بررسی شود. کسی که می خواهد در ۱۰۰۰ متر زمین ۵۰ واحد مسکونی ایجاد کند و این واحد ها را پیش فروش می کند. مثلا چگونه می توان واحد مشخصی که هنوز به وجود نیامده است را فروخت. این معامله چه صورتی دارد؟ آیا بیع است؟ بیع کلی است؟ بیع عین معین است؟ ماهیت پیش فروش آپارتمان چیست؟ آیا مانند پیش فروش اتومبیل، کلی فی الذمه است؟(کلی فی الذمه فقط در قیمی یا فقط در مثلی است؟) کلی در معین است؟