نشست مشترک علمی

نشست انجمن علمی فقه و حقوق اسلامی و مدرسه عالی خاتم الاوصیاء (عج) برگزار گردید.

این نشست مورخ ۱۷/۰۷/۹۲ در محل مدرسه عالی خاتم الاوصیاء(عج) برگزار شد و  در آن درباره ” گستره نقش دولت در حوزه حقوق خصوصی با تأکید بر فقه امامیه و مکاسب ” ایراد سخنرانی شد. در این جلسه آقای دکتر محمود حکمت‌نیا عضو هیأت علمی و معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره مواضعدخالت دولت در سه اصل شاخص حقوق خصوصی (اصل حاکمیت اراده ها ، اصل آزادی قراردادها و اصل رقابت‌) به بیان دیدگاه های مرتبط با این موضوع پرداخت. وی ضمن تقسیم دخالت دولت به دخالت مثبت و منفی اظهار داشت امروزه حقوق خصوصی با سه مبحث عمده و آن رابطه شخص با شی؛ رابطه شخص با شخص و ادله اثبات این رابطه روبروست و اظهار داشت دولت صرفا ناظر بر ماجراست و حیطه نقش دولت و حدود اختیارات او در این باره در جایی که احساس کند نیاز به دخالت  است ولو اینکه حقوق اختصاصی افراد است و آن جایی است که سه اصل گفته شده با مصالح و منافع ملی و همچنین امنیت ملی در تضاد باشد. عضو هیأت علمی پژوهشگاه فلسفه دخالت دولت را موضوع نظم و اخلاق و ایجاد محیط صحیح رقابت و و در نهایت جلوگیری از رقابت نا‌مشروع عنوان نمود و ابراز داشت مواردی است که می‌توان حقوق امامیه را از حقوق غرب متمایز دانست؛ مثلا بحث شفعه که از اقسام سبب در مالکیت است از مختصات حقوق اسلامی دانست و در مقابل توجه به اصل رقابت و محیط را از موارد بیان نشده در بحث حقوق اسلامی دانست. وی با اشاره به اینکه تصمیم‌گیرنده نهایی در مالکیت خود افرادند، افزود: دولت وظیفه‌اش احترام به اراده‌هاست. ایشان همچنین در ادامه صحبت‌ها به بیان نظریه عقود معین و تقسیم‌بندی آن پرداخت و نظریه عقود غیر‌معین را دریای وسیعی دانست که در حقیقت ابزار حاکمیت و مدیریت اراده هاست که دولت می تواند آنرا در اختیار داشته باشد و از این جهت اعمال نظر داشته باشد.دکتر حکمت‌نیا با اعلام نظریه مطرح شده در غرب تحت عنوان “دستور العمل قراردادهای عمودی” خاطر نشان کرد امروزه با توجه به برخی موارد از جمله تولید محصول در غیاب مصرف کننده و ضرورت حمایت از او، این نظر و دیدگاه را یادآور شد و گفت در غرب علاوه بر قراردادهای افقی که صرفا تولید کننده و مصرف کننده در جریان قرارداد حضور دارند، قرارداد عمودی مطرح است که واسطه هایی هستند که دولت با دخالت خود از حقوق و اراده آنان حمایت می کند؛ این مسأله نیز موردی است که در فقه به این شکل تا کنون مطرح نشده است.

گفتنی است این نشست از ساعت سه و ربع تا اذان مغرب ادامه یافت و در پایان از سوی طلاب سؤالاتی بیان گردید که پاسخ داده شد. این جلسه هفتمین نشست از سری جلسات علمی- پژوهشی مدرسه عالی خاتم الاوصیاء (عج) بود که برگزار و از سوی طلاب مورد استقبال قرار گرفت .